Yəqin ki, fərdi şəkildə yanacaq vasitələrinin məhəllərdə, şəhərlərarası magistral yolların kənarında satıldığını görmüsünüz. Sözügedən fəaliyyətin satış məhsulları litrlik qablarda saxlanılır və əsasən şəhər mərkəzindən kənarda olan sürücülərin “köməyinə” çatır. Lakin onların qanunsuz satışı ilə yanaşı həm də, fəaliyyət göstərdiyi ərazi üçün təhlükəli olması kimi məsələlər bir çoxlarının diqqət mərkəzindən kənarda qalır. Hər iki tərəf üçün necə deyərlər “təki qazancım olsun, təki yolda qalmayım” prinsipi daşıyır. Bəs sürücülər bilirmi ki, yanacağın bu şəkildə istifadəsi avtomobilin“ömrünü” nə qədər azaldır? Ümumiyyətlə adı çəkilən fərdi və pərakəndə sahibkarlığa qanunla qadağa varmı?
Mövzu ilə əlaqədar Vətəndaşların Əmək Hüquqlarının Müdafiəsi Liqasının sədri Sahib Məmmədov İqtisadiyyat.az-a açıqlama verib.
“Bu məsələdə bir problem ola bilər, o da dövriyyədə və qeydiyyatda olmayan satışıdır. Xüsusən təhlükə yaradan, partlayıcı maddələrin satışı ilə bağlı tələblər var. Yəni, o satılırsa, təhlükəsizlik qaydalarına əməl olunmalıdır. Desək ki, bu məsələ qanunla tənzimlənmir, yanılarıq. Ancaq bunu reqlamentləşdirmək də mümkün deyil. Rayon yerlərində görürsən ki, butulkalarda yağ, neft, benzin və.s satırlar. Sürücülər də yanacaqdoldurma məntəqəsinə çatanadək həmin litrlik yanacaq vasitələrini alır. Bir cəhətdən baxanda bu satışın qarşısını almaq çətindir, digər tərəfdən insanlar dolanışığını təmin edirlər. Bu fəaliyyət sırf qanunla qadağan deyil, lakin satış icazəsi, yanğın təhlükəsizliyi olmalıdır və qeydiyyatda olan mallar satılmalıdır”.
Milli hüquq evinin rəhbəri, hüquqşünas Nicat Gözəlov da sözügedən fəaliyyəti qadağan edən hər hansı qanunun olmadığını bildirib.
“Ümumiyyətlə yol kənarında plastik qablarda benzin, yağ və.s satanlar barədə nə “Cinayət Məcəlləsi”ndə, nə də “İnzibati Xətalar Məcəlləsi”ndə sərt bir tədbir yoxdur. Onları ekoloji natəmizlik edənlərin də siyahısına salmaq olmur. Əgər qeydiyyatda olsalar Vergilər Nazirliyi tərəfindən sadələşdirilmiş vergiyə cəlb oluna bilərlər. Onların satışını nə qadağan edən, nə də tənzimləyən norma hazırda yoxdur”.
Məlum məsələ ilə bağlı avtomobil eksperti Elməddin Muradlı isə deyir ki, plastik qablarda satılan yanacağın keyfiyyəti şübhə doğurur, çünki qabdakı benzin, dizel və.s plastiklə reaksiyaya girir. Bu da keyfiyyətin yoxa çıxmasına səbəb olur.
“Yanacaqdoldurma məntəqələrində onsuz da yanacağa kimyəvi maddələr qatırlar və onu alıb, piştaxtada satan da öz növbəsində yanacağa su əlavə edir. Bu da avtomobilə iki dəfə artıq ziyan vurur, avtomobilin mühərrikini sıradan çıxarır. Çarə budur ki, ucqar bölgələrdə yaşayan sürücülər yanacaqdoldurma məntəqələrindən müəyyən müddətlik yanacaq doldursunlar. Həmin satıcılar da yaxşı olar ki, əlavə su qataraq,yanacağı plastik qabda günlərlə günəş şüasının altında saxlayıb, satmasınlar. Onsuz da onu alan sürücülər baha qiymətə alır. Məntəqədə əgər A92 markalı benzin 1 manatdırsa, fərdi satıcılar onu 1manat 10 qəpiyə satırlar. Hələ turist kimi dağlıq yerlərə gedəndə, yanacaq bitdisə, 1 manat 50 qəpiyə də təkilif edirlər.
Qeyd edək ki, əlaqə saxladığımız bir sıra aidiyyəti qurumlar bu satışlardan xəbərsiz olduqlarını bildirməklə yanaşı hər hansısa, tədbirlər düşünülmədiyini də vurğulayıblar. Nəticə etibarilə ekologiyanın müntəzəm korlanması, sahibkarın linsenziyasız fəaliyyət göstərib vergidən yayınması, yanacaq piştaxtalarının kütlənin çoxluq təşkil etdiyi yerlərdə kiçik bir qığılcımla yanğına, partlayışa səbəb olması kimi hallar əlaqəli qurumları düşündürmür. Son zamanlar ölkədə baş verən yanğınlar, partlayışlar da elə vaxtıilə əncam çəkilməmiş məsələlərdən yarandı. Unutmayaq ki, indi nəzarətsiz qalan bu fəaliyyətin sabah törədəcəyi bəladan heç kim sığortalanmayıb!
